TS. Nguyễn Trí Hiếu
Kết quả bỏ phiếu của người dân Anh Quốc về việc Anh rời EU có làm ông bất ngờ?
Kết quả này làm ngạc nhiên rất nhiều
người trong đó có tôi. Thực ra thì ai cũng biết phe muốn Anh rời EU đã
thắng thế trong những ngày cuối cùng trước bỏ phiếu, nhưng dù sao chăng
nữa thì đây cũng là một thất vọng, đặc biệt với giới tài chính.
Bởi Anh đóng một vai trò đáng kể trong
EU nên việc rời khỏi này sẽ khiến Anh bị cô lập với EU trong các mối
quan hệ về kinh tế, tài chính, trong đó có hoạt động đầu tư và thương
mại. Bên cạnh đó là những tác động đến xã hội và chính trị của Anh và cả
EU. Sự rời đi này trong ngắn hạn cũng gây nên nhưng tâm lý bất an, thậm
chí hoảng loạn đối với nền tài chính toàn cầu mà chúng ta đã thấy rất
rõ biểu hiện trên các TTCK, vàng, biến động tiền tệ…
Những người muốn Anh rời EU vì họ muốn
Anh nắm quyền chủ động về kinh tế trong khi nếu là thành viên của EU thì
Anh bị ràng buộc bởi hiệp định chung và các quy định khác của EU. Thứ
nữa là cũng có nhiều người nghĩ rằng, bao nhiêu năm nay Anh không được
lợi gì nhiều từ việc là thành viên này, trong khi lại phải chi phí, đóng
góp rất nhiều.
Về phía những người muốn Anh ở lại vì họ
thấy vai trò quan trọng của Anh trong đó và đây là Liên minh đóng vai
trò quan trọng trong nền kinh tế thế giới. Đặc biệt khi Anh rời EU thì
quan hệ mậu dịch sẽ bị đảo chiều. Có thể EU sẽ dựng lại bức tường bảo vệ
mậu dịch như xưa.
Bộ trưởng Tài chính Phần Lan ví
Brexit như vụ sụp đổ của ngân hàng đầu tư Lehman Brothers ở châu Âu. Hàm
ý có thể tạo ra một cơn địa chấn tài chính mới sau khủng hoảng tài
chính toàn cầu 2008 vừa qua. Quan điểm của ông về điều này thế nào?
Tôi không nghĩ đó là một so sánh hợp lý
dù về lý thuyết thì có vẻ gì đó khá tương đồng. Trước khi Lehman
Brothers sụp đổ, ở Mỹ tồn tại lý thuyết “Too big to fail” (quá lớn để
sụp đổ) nhưng rồi Lehman Brothers vẫn có thể sụp đổ.
Trong trường hợp của EU, lý thuyết đó
đổi thành “Too big to leave” (quá lớn để rời bỏ) và nhiều người cũng
nghĩ như vậy nhưng điều này lại cũng xảy ra với Anh. Thế nhưng hai cái
đó khác nhau bởi Lehman Brothers sụp đổ còn ở đây Anh không sụp đổ. Thậm
chí họ có thể trở nên mạnh hơn khi họ có lại quyền tự quyết hoàn toàn
về kinh tế và giảm được các chi phí như khi còn ở EU.
Tuy nhiên, những tác động ít nhất
trong ngắn hạn là những biến động rất mạnh trên các TTCK, tiền tệ, vàng,
dầu… toàn cầu như vừa qua liệu có cộng dồn thành các tác động mạnh hơn,
thậm chí là tạo ra “địa chấn” hay không?
Còn quá sớm để nói về điều đó. Những
diễn biến hiện tại mới chỉ là các tác động tức thời, thể hiện tâm lý và
phản ứng của các thị trường đầu tư, thương mại trước việc Anh ra đi. Tuy
nhiên, không phải với sự kiện ngày hôm qua (24/6) thì ngày thứ 2 tuần
tới là Anh đã hoàn toàn chấm dứt tư cách thành viên EU, mà nó có một lộ
trình đàm phán cụ thể giữa Anh và EU. Và từ đây đến đó chúng ta sẽ nhìn
thấy những biến động tiếp theo như thế nào.
Thế nên dù phản ứng hiện tại, ngắn hạn
rất tiêu cực và gây thất vọng rất lớn cho EU và các thị trường thế giới,
đặc biệt là các TTCK nhưng cú sốc vừa qua có thể sẽ dần dần được hấp
thụ và thị trường sẽ trở lại với sự ổn định. Nhưng dù diễn tiến tình
hình như thế nào thì với việc Anh là nước xuất khẩu rất nhiều vào EU và
vai trò của Anh trong EU rất lớn, nên nếu Anh tiếp tục là thành viên EU
thì cả hai cùng mạnh lên. Còn giờ Anh rời đi thì gây thiệt hại cho cả
hai phía. Nên có thể tóm lại, đây là “trận chiến” mà cả hai bên đều chịu
thiệt hại, ít nhất là trong ngắn hạn.
Tác động từ sự kiện này đến Việt Nam thế nào theo quan điểm cá nhân của ông?
Anh không phải là thị trường lớn của
Việt Nam. Anh cũng không đầu tư nhiều vào Việt Nam và ngược lại. Như vậy
thì những tác động trực tiếp từ việc Anh ra đi là không lớn.
Nhưng sẽ có những tác động đến quan hệ
giữa Việt Nam với EU (EU hiện là thị trường xuất khẩu lớn thứ 2 của Việt
Nam), nhất là trong trường hợp EU trở nên yếu đi khi Anh rời khỏi Khối
này (mà trường hợp này nhiều khả năng xảy ra).
Trước hết về mặt đầu tư, có thể các NĐT
trong tâm trạng không ổn định thế này thì họ có thể rút khỏi những thị
trường mới nổi, chưa hoàn thiện (trong đó có Việt Nam) để trở về các thị
trường truyền thống và ổn định hơn. Như vậy tức là biến động vừa qua có
thể ảnh hưởng không tốt đến các thị trường như Việt Nam.
Rồi các TTCK, vàng, dầu biến động tiêu
cực cũng không lợi cho Việt Nam. Đặc biệt với là thị trường vàng là thị
trường mà mình rất muốn có sự ổn định mà bây giờ giá vàng tăng đột biến
lên như thế thì chủ trương chống vàng hóa của mình sẽ khó khăn hơn.
Vậy với vấn đề tỷ giá thì thế nào thưa ông?
Tỷ giá cũng chịu áp lực nhất định vì Anh
rời đi khiến Bảng Anh và Euro giảm giá trong khi các đồng tiền khác
tăng lên, trong đó có cả VND dẫn đến không có lợi cho xuất khẩu của
chúng ta. Nhưng ở đây tôi cho rằng, cần để tâm nhiều hơn đến các động
thái phản ứng của Trung Quốc trước sự kiện này. Bởi nếu Trung Quốc phải
phá giá đồng Nhân dân tệ mạnh hơn để hỗ trợ xuất khẩu của họ vào châu Âu
thì sẽ tác động khá mạnh đến Việt Nam.
Liệu có hay không khả năng Việt Nam
phải đàm phán lại một số thỏa thuận thương mại, nhất là liên quan đến
EVFTA do Anh ra khỏi EU?
Tôi không nghĩ vậy vì các hiệp định
thương mại đó mình ký với cả nhóm chứ không phải với từng quốc gia riêng
lẻ. Do đó sẽ không có điều chỉnh gì nhiều. Dĩ nhiên, bây giờ Anh độc
lập về kinh tế rồi thì có thể mình và Anh sẽ có đàm phán hiệp định
thương mại riêng.
Trong trường hợp như vậy, liệu những
tiêu chuẩn mà Anh đặt ra với Việt Nam sẽ khó khăn, nặng nề hơn các tiêu
chuẩn mà EU đặt ra trong đàm phán FTA với Việt Nam trước đây không?
Chắc là không, vì Anh cũng muốn mở rộng
quan hệ đầu tư và mậu dịch với Việt Nam mà trước đây khi EU đàm phán ký
với Việt Nam thì Anh là một thành viên trong đó. Nên tôi cho rằng các
điều kiện, tiêu chuẩn mà Anh đặt ra nếu Việt Nam và Anh đàm phán về một
hiệp định thương mại tự do chắc cũng chỉ như vậy thôi. Thậm chí, có thể
còn thuận lợi vì Anh độc lập và có thể có những chủ động và ưu ái hơn
nếu họ muốn đẩy mạnh quan hệ thương mại, đầu tư với Việt Nam.
Nhìn nhận bước đầu của ông về những giải pháp để giảm bớt các tác động tiêu cực từ sự kiện này đối với Việt Nam?
Thứ nhất, chúng ta cần mở rộng thị
trường của mình cho đầu tư cũng như cho mậu dịch để tìm những thị trường
mà có thể bù đắp cho những tác động tiêu cực này.
Thứ hai, chúng ta cũng có thể chủ động chuẩn bị cho đàm phán một hiệp định thương mại với Anh trong tương lai.
Thứ ba, cần tập trung vào các giải pháp
tăng cường khả năng cạnh tranh của nền kinh tế và doanh nghiệp Việt
trong tận dụng những hiệp định thương mại đang có với các quốc gia khác.
Xin cảm ơn ông.
(Thời Báo Ngân Hàng)
