Câu chuyện môi giới chứng khoán được nhìn
nhận qua con mắt của những người trong nghề lâu năm chất chứa nhiều bài
học sâu lắng sau những bước thăng trầm cùng thị trường.
Làm môi giới có cả niềm vui chốt lời với khách hàng ngoài quán nhậu
Một điều chắn chắn là nghề môi giới chứng khoán không
giống như nghề môi giới bảo hiểm hay môi giới bất động sản. Ở mấy ngành
kia, môi giới chỉ cần tìm khách hàng, bán được sản phẩm là xong. Thế
nhưng, môi giới chứng khoán còn phải tham gia vào đủ các loại hoạt động
hậu mua bán, như theo dõi trạng thái tài khoản, công nợ của khách, theo
dõi tin tức liên quan đến cổ phiếu của khách hàng ngày, tư vấn chốt
lời/cắt lỗ...
Theo ông Hoàng Thạch Lân,
với kinh nghiệm hơn 10 năm sống trong nghề, thì nhiệm vụ chính của môi
giới hiện nay là tư vấn, đánh giá tình hình thị trường và tìm các cổ
phiếu phù hợp với nhu cầu mua bán của khách hàng. Tuy nhiên,
trên thực tế, ngay cả khách hàng còn chưa biết mình muốn đầu tư giá trị
hay lướt sóng thì đối với môi giới, đó là cả một vấn đề. Nhiều
nhà đầu tư về bản chất là thích lướt sóng, nhưng ngoài miệng họ luôn nói
rằng họ thích đầu tư dài hạn, do đó nếu chỉ tìm các mã cơ bản tốt thì
lại là sai lầm. Nhiều nhà đầu tư thích lời nhanh nhưng lại rất sợ rủi
ro, mà muốn lời nhanh thì phải liều, nên rất khó chọn cổ phiếu đúng cho
họ. Nói chung, sẽ rất mất nhiều thời gian và công sức, thậm chí cả tiền
bạc để môi giới hiểu khách hàng.
Cũng có ý kiến cho rằng hiểu khách hàng không quan
trọng, mà điều duy nhất môi giới cần làm là tìm cho được mã cổ phiếu để
khách hàng có lời. Cứ có lời thì dù khách hàng lướt sóng hay cơ bản họ
cũng sẽ đều hài lòng. Thế nhưng thị trường luôn vận động lên xuống, do
đó sẽ có lúc lời và có lúc lỗ.
“Không có "thánh chứng" nào có khả năng lời
hoài hay có thể sinh lời từ 10 triệu mà kiếm được 50 tỷ . Thế nhưng,
khi khách hàng thua lỗ, một vấn đề nảy sinh là nhà đầu tư sẽ tự hỏi việc
thua lỗ là tại ai, tại họ hay tại môi giới?”, ông Lân nói thêm.
Bởi vậy, lời khuyên ông Lân đưa ra cho các nhân viên
môi giới mới tập tễnh vào nghề là ngoài những kiến thức mà bạn học được,
bao gồm phân tích cơ bản lẫn kỹ thuật, thì nên lắng nghe sự chia sẻ
kinh nghiệm từ những đồng nghiệp đi trước.
“Nhân viên môi giới còn cần có những kỹ
năng mềm như chia sẻ niềm vui chốt lời với khách hàng ngoài quán nhậu
hay an ủi khách hàng khi họ thua lỗ”, ông Lân chia sẻ.
Mặt khác, thực trạng trên thị trường chứng khoán
Việt Nam hiện nay vẫn còn rất nhiều nhà đầu tư chỉ cần môi giới nói một
chữ mua là mua, hay thậm chí giao tài khoản cho môi giới tự xử. Đó
không phải là điều đáng cấm, mà là một loại rủi ro cho cả nhà đầu tư, công ty chứng khoán lẫn môi giới, nhất là cho những môi giới mới vào nghề.
Ông Lân nhận định trong năm 2016, sự phát triển của cả
hệ thống lẫn công việc của nhân viên môi giới sẽ chưa có sự thay đổi
lớn. Điều khác biệt, có lẽ là trào lưu lập hội nhóm môi giới, tức các
môi giới từ nhiều công ty khách nhau tập hợp thành các đội nhóm trên
Skype, Facebook... sẽ gia tăng rõ nét hơn. Những loại đội nhóm này đều
có mặt lợi và hại, thông tin, nhận định được chia sẻ nhanh hơn, nhiều
hơn nhưng tin đồn cũng sẽ phát tán mạnh hơn. Tình trạng “lên mạng phím hàng nhưng ngoài sàn thì xả” vẫn chưa loại bỏ được.
Nếu có danh mục tốt thì môi giới chẳng sợ gì cả, nhưng mấy ai làm được điều đó?
Nhận định nghề môi giới, ông Lê Vương Hùng – Giám đốc môi giới CTCK Rồng Việt (VDS)
cho rằng đây là nghề mà nhân viên phải gánh chịu áp lực thường xuyên,
hàng ngày hàng giờ và thậm chí hàng phút. Bởi nghề môi giới không chỉ
đơn thuần là tư vấn mà còn còn có áp lực doanh số. Để có doanh số thì
phải có khách hàng, mà muốn có nhiều khách hàng thì điều quan trọng hàng
đầu là phải có hiệu quả. Hiệu quả luôn gắn liền với những cơ hội đầu
tư, vì vậy sứ mệnh của môi giới là tìm kiếm cơ hội đầu tư.
Thế nhưng, trong thị trường xấu như năm 2015, thanh
khoản giảm, với những con sóng không nhiều và không rõ ràng, áp lực
doanh số đối với môi giới sẽ lại nặng nề hơn. Để có doanh số thì khách
hàng phải giao dịch nhiều, nhưng thị trường như vậy thì rất khó để giao
dịch mà khách hàng vẫn có lời.
“Mấu chốt vấn đề nằm ở chỗ nếu có danh mục tốt thì môi giới vẫn sẽ làm việc hiệu quả, tuy nhiên mấy ai làm được điều đó?”, ông Hùng đặt vấn đề.
Theo ông Hùng, giữa các công ty chứng khoán và các môi
giới với nhau đang có sự cạnh tranh khốc liệt. Vì vậy, môi giới phải tự
làm mới mình, tự nâng cấp mình. Ngoài kiến thức về tài chính ngân hàng,
nhân viên môi giới phải có kiến thức và am hiểu tình hình kinh tế -
chính trị - xã hội trong nước và thế giới.
Chia sẻ về những kỷ niệm buồn trong nghề, ông Hùng cho
biết năm 2008 có lẽ là năm buồn nhất trong hành trình làm nghề môi giới
chứng khoán khi thị trường rớt mạnh và liên tục giảm trong nhiều phiên.
Thị trường tệ đến mức chỉ cần mở cửa ra là chỉ có bên bán mà không có
bên mua khiến Ủy ban Chứng khoán phải thực hiện các biện pháp như giảm
biên độ xuống 1%.
Ở thời điểm khó khăn như vậy, không ít nhà đầu tư thua
lỗ mạnh, nhiều anh em môi giới rời bỏ nghề, một số lượng không nhỏ công
ty chứng khoán thua lỗ hay đóng cửa, giảm biên chế. Diễn biến này hoàn
toàn trái ngược với năm 2007, khi VN-Index đang trên dưới 1,100
điểm và mọi người đều hi vọng thị trường sẽ tiếp tục tăng. Thế nhưng
trong năm 2008, thị trường đã khiến tài khoản của không ít nhà đầu tư
“bốc cháy”.
Và để vượt qua những thời điểm khó khăn như vậy,
người môi giới cần phải có lòng yêu nghề, có nỗ lực cá nhân và phải lựa
chọn cho mình một công ty chứng khoán có sự hỗ trợ tốt cho nhân viên.
Bên cạnh đó, đối với những môi giới mới vào nghề, cần rèn luyện cho mình
sự tỉnh táo để vượt qua những thời điểm khách hàng của mình thua lỗ
hàng trăm thậm chí hàng tỷ đồng.
