HỎI: Xin cho tôi biết giao dịch ký quỹ là gì? Tôi có thể thực hiện
giao dịch ký quỹ tại công ty chứng khoán (CtyCK) hay không?
ĐÁP: Giao
dịch ký quỹ
(Margin Trading) là việc nhà đầu tư mua cổ phiếu có sử dụng hạn mức tín dụng do
CtyCK môi giới cấp. Nó được đảm bảo bằng khoản ứng trước bằng tiền hoặc thế
chấp bằng chính cổ phiếu được mua. Vì vậy, thông thường những nhà đầu tư nào dự
đoán giá tăng sẽ thực hiện giao dịch ký quỹ.
Ví dụ: Nhà đầu tư A dự đoán giá của cổ phiếu XYZ tăng trong tương lai và muốn
mua 3.000 cổ phiếu XYZ với giá 50.000 đồng/cổ phiếu nhưng chỉ có 75 triệu đồng
trong tài khoản. Nhà đầu tư A có thể vay CtyCK nơi mở tài khoản 75 triệu đồng
còn thiếu (50% vốn). Lợi nhuận nhà đầu tư A đạt được là chênh lệch giữa giá bán
và giá mua 3.000 cổ phiếu này trừ đi lãi suất vay của CtyCK.
Ở các TTCK phát triển, thủ tục để thực hiện giao dịch ký quỹ như trên thông
thường như sau:
-
Nhà đầu tư cần mở một tài khoản ký quỹ riêng.
- Ký hợp đồng mở tài khoản ký quỹ.
- Nhà đầu tư phải nộp vào tài khoản số tiền đặt cọc ban đầu, gọi là số dư ký
quỹ tối thiểu (minimum margin).
- Mỗi lần giao dịch ký quỹ, nhà đầu tư có thể vay từ 50-70% giá trị mua cổ
phiếu. Số tiền 30-50% giá trị còn lại mà nhà đầu tư phải nộp vào tài khoản được
gọi là ký quỹ ban đầu (initial margin).
- Chứng khoán mua bằng tài khoản ký quỹ được gọi là chứng khoán thế chấp.
Xét
về tổng thể, giao dịch ký quỹ có một số lợi ích nổi bật như:
- Đối với nhà đầu tư: Có cơ hội để tăng lợi nhuận.
- Đối với CtyCK: Tăng khối lượng giao dịch, tăng hoa hồng.
- Đối với TTCK: Tăng tính thanh khoản, khuyến khích thêm nhiều nhà đầu tư
và doanh nghiệp tham gia thị trường, tiến gần hơn tới TTCK thế giới.
Tuy nhiên, trong ví dụ nêu trên, nếu cổ phiếu lên giá theo đúng dự đoán, nhà
đầu tư sẽ thu được lợi nhuận dương. Ngược lại, nếu cổ phiếu đứng giá hoặc giảm
giá thì nhà đầu tư sẽ bị thua lỗ (Trường hợp này lại phù hợp với kỳ vọng của
những nhà đầu tư giao dịch bán khống - short sales). Nếu giá thị trường của cổ
phiếu này sụt giảm càng mạnh thì khoản lỗ này của nhà đầu tư càng lớn. Ngoài
ra, không phải tất cả các cổ phiếu đều có thể được giao dịch ký quỹ.
Như vậy có thể thấy giao dịch ký quỹ có những ảnh hưởng tốt nhưng cũng tiềm ẩn
nhiều rủi ro đối với nhà đầu tư và làm tổn hại tới hoạt động của TTCK. Vì thế,
cũng tương tự như giao dịch bán khống, giao dịch ký quỹ chỉ được các TTCK áp
dụng khi đạt tới một trình độ phát triển nhất định.
Thực tế, trên TTCK Việt Nam, một số CtyCK
đã thực hiện các hình thức hỗ trợ khách hàng như cho phép tỷ lệ ký quỹ thấp hơn
quy định, hoặc có dịch vụ ứng trước tiền bán chứng khoán chưa về tài khoản của
khách hàng. Để góp phần hạn chế rủi ro có thể gặp phải cho nhà đầu tư, UBCKNN
đã ban hành Công văn số 557/UBCK-PTTT ngày 7/4/2008 gửi các CtyCK về việc tuân
thủ các quy định về giao dịch chứng khoán, trong đó yêu cầu các CtyCK phải tuân
thủ các quy định về kiểm tra ký quỹ giao dịch đối với khách hàng. Theo đó, khi
đặt lệnh bán chứng khoán, khách hàng phải có đủ số lượng chứng khoán đặt bán
trên tài khoản chứng khoán. Khi đặt lệnh mua chứng khoán, số dư tài khoản bằng
tiền của khách hàng phải đáp ứng các điều kiện về tỷ lệ ký quỹ giao dịch theo
quy định từng thời kỳ./
UBCKNN
