Dưới đây là câu chuyện khởi nghiệp của anh Phan Trần Hiếu, Chủ tịch
Hội đồng quản trị một công ty phần mềm, chia sẻ với độc giả VnExpress.
Năm 1996, tôi tốt nghiệp cử nhân phần mềm và bắt đầu đi làm lập
trình viên. Song song đó, tôi đi dạy các lớp sơ cấp, trung cấp và cao
đẳng ngoài giờ để có thêm thu nhập.
Năm 2000, tôi lấy bằng đại học thứ hai với ngành quản lý công nghiệp và
bắt đầu mập mờ hiểu về kinh doanh, nhưng công việc gián đoạn do nhập
ngũ. Khi ra quân, tôi xin làm kinh doanh dự án cho một công ty Nhật để
học việc kinh doanh và giao dịch quốc tế.
Một năm sau, người bạn cùng trường mời tôi về góp vốn (170 triệu đồng)
để xây dựng công ty phần mềm trên dưới 10 lập trình viên với vai trò
trưởng phòng kinh doanh. Do hoạt động khó khăn nên sau một năm công ty
giải thể khiến bạn tôi mang khoản nợ vay khá lớn cùng những tổn thất về
tinh thần. Còn tôi, toàn bộ số tiền góp 170 triệu đồng (của tôi 90 triệu
và mượn gia đình 80 triệu) cũng tiêu tan.
Tháng 10/2003, tôi tiếp tục mượn tiền để cùng 3 người bạn góp 100 triệu
(mỗi người 25 triệu) mở công ty phần mềm khác do chính tôi điều hành.
Công ty mới phát triển trên định hướng của công ty cũ; đồng thời toàn bộ
công việc cùng một số nhân sự cũ được tiếp nhận nên mọi hoạt động vận
hành rất nhịp nhàng. Nhờ vậy, công ty vừa đi vào hoạt động đã có doanh
số ngay. Tuy nhiên, hai năm đầu do ít nhân sự nên doanh thu khá thấp,
tầm 500 triệu mỗi năm.
Năm 2005-2006, tôi tập trung đẩy mạnh doanh số, giữ trọng tâm sản
phẩm phần mềm quản lý làm chủ đạo, tuyển nhân viên kinh doanh và các
chiến lược tiếp cận khách hàng giúp doanh số tăng trưởng trên 200%, đạt
1,2 tỷ đồng. Nhưng do quản lý dựa trên tình cảm, chi phí phát sinh
cao...khiến công ty bị lỗ trên 100 triệu đồng.
Tôi quyết định cải tổ bằng cách thuê văn phòng mới, logo mới, trang web
mới để thu hút khách hàng và không ngờ đây cũng là giai đọan tồi tệ
nhất của công ty khi đối mặt với tình trạng lỗ cả trăm triệu mỗi năm.
Chúng tôi không đủ tiền thanh toán chi phí mặt bằng, điện nước và trả
lương nhân viên khiến nhân sự lần lượt xin nghỉ và phải tuyển dụng mới
liên tục.
Để cố gắng duy trì hoạt động, tôi chạy vạy vay mượn từ gia đình, bạn
bè... khiến sau này họ gặp đều lảng tránh. Ngay cả chiếc xe máy là tài
sản đi lại duy nhất của tôi cũng luôn nằm trong tiệm cầm đồ với lãi vay
cao ngất. Hình ảnh vị giám đốc mặc vest, đi xe đạp ngày càng trở thành
quen thuộc đối với nhân viên.
Cuối năm 2006, công ty gần như cạn kiệt về tài chính, nhân sự giỏi cũng
nghỉ hết nên không còn nguồn lực để tiếp tục triển khai định hướng
chiến luợc. Lúc đó, công ty gần như phá sản và tôi buộc phải chuyển về
nhờ cậy cha mẹ hỗ trợ giữ lại vài nhân sự triển khai dự án outsource -
gia công phần mềm cho công ty may của Mỹ và vài dự án mua bán lẻ. Nhưng
sau một năm cố gắng cầm cự, tôi như kiệt sức vì quan hệ gia đình bất
hoà, công ty thì lỗ thêm 100 triệu đồng.
 |
Tác giả bài viết - anh Phan Trần Hiếu.
|
Năm 2008, nhờ sự động viên của cậu em họ, tôi qua Thẩm Quyến (Trung
Quốc) - nơi được coi là công xưởng sản xuất hàng điện tử của toàn thế
giới để học hỏi kinh nghiệm. Sau đó, tôi bắt tay vào cải tổ toàn bộ công
ty và may mắn là hoạt động đã khởi sắc trở lại. Kết thúc năm 2008, công
ty có được 100 triệu đồng tiền lời.
Khoản lợi nhuận này tuy không nhiều nhưng rất ý nghĩa vì có thể giúp
mọi người tin tưởng vào tôi cũng như hoạt động của công ty. Một số bạn
bè bắt đầu góp thêm vốn và tham gia giúp tôi vực dậy công ty. Từ chỗ 4
người, nhân sự công ty tăng lên 20 người.
Năm 2009, chúng tôi quyết định vay ngân hàng 1,5 tỷ đồng, thuê văn
phòng mới để đáp ứng nhu cầu phát triển, mở thêm các chi nhánh ở Hà Nội
và Đà Nẵng, nhân sự lên gần cả trăm người. Chuyển nhân viên lâu năm
thành cổ đông chiến lược và cho giữ các vai trò quan trọng như giám đốc
kỹ thuật, trưởng văn phòng đại diện, trưởng phòng… Cuối năm tài chính,
công ty tăng doanh thu 500%, đạt gần 11 tỷ đồng, lãi gần 10% trên doanh
thu.
Nhưng qua năm 2010, thị trường bắt đầu cạnh tranh khốc liệt, những sản
phẩm bán chạy trước đó đã bị đối thủ đánh bật khiến doanh số bán của
công ty giảm mạnh vào giữa năm. Tôi bắt buộc tuyển lại vị trí giám đốc
kinh doanh từ bên ngoài vào để đẩy mạnh mảng còn lại ít cạnh tranh và
giữ được giá trị cốt lõi.
Doanh số nhờ vậy cũng tăng trưởng 20% trong các năm 2010, 2011 và 2012.
Thế nhưng chi phí cao nên mỗi năm công ty vẫn lỗ nửa tỷ đồng và số nợ
vay ngân hàng ngày càng gia tăng đến báo động, lên tới 3 tỷ đồng. Lúc
đó, hầu như tài sản đất, nhà, xe của cổ đông đã nằm trong tay ngân hàng.
Tháng 10/2012, thật may mắn khi chúng tôi gặp một tiến sĩ kinh tế, chị
vừa gợi ý một số ý tưởng đồng thời giúp tôi gặp thêm một nhà cố vấn
chiến lược. Cuộc nói chuyện chỉ diễn ra chưa tới một giờ đồng hồ nhưng
nó là mảnh ghép cuối cùng giúp công ty thoát khỏi bế tắc phá sản và hoạt
động hiệu quả.
Chúng tôi nghiêm túc xem xét lại và phát hiện ra công ty đang sử dụng
nhân sự chưa phù hợp, các chi phí đầu tư không tập trung. Từ đây, công
ty lập kế hoạch chú trọng vào hai điểm trên và xây dựng các chỉ tiêu
hoàn thành hàng tháng cho từng nhân viên, gắn với các chế độ thưởng,
phạt phân minh. Sau đó áp dụng kỷ luật sử dụng ngân sách, nếu không có
kế hoạch thì sẽ không được đầu tư. Chỉ 3 tháng thực hiện, công ty khởi
sắc và bắt đầu lấy lại đà tăng trưởng.
Từ năm 2013 đến nay, công ty liên tục sinh lãi nên trả hết nợ ngân
hàng, chia lợi nhuận cho cổ đông hàng quý. Riêng năm 2014, doanh thu của
công ty đạt 21 tỷ đồng, dự kiến năm nay đạt mốc trên 46 tỷ, lợi nhuận
4,5 tỷ đồng.
Còn tôi, khi bộ máy của công ty đã hoạt động ổn định, vào năm 2014 đã
quyết định giao lại việc điều hành cho người kế cận để lên đảm trách vị
trí Chủ tịch và làm cố vấn chiến lược. Đồng thời, tôi cũng mở thêm ba
công ty khác về công nghệ.
Tôi tham gia câu lạc bộ hỗ trợ doanh nghiệp tháng 11/2013 và có điều
kiện áp dụng công thức làm giàu và thay đổi tính cách cho nhóm công nghệ
do mình phụ trách. Sau một thời gian họat động, nhóm này tương đối hiệu
quả, giúp các thành viên của mình vượt qua khó khăn nhanh chóng và có
lãi. Nhưng không phải ai cũng đạt hiệu quả tối đa vì việc thay đổi tính
cách là một phạm trù mang giá trị tâm lý cần phải có người cấp độ cao
hơn rèn rũa. Thêm vào đó còn tùy từng người, từng quy mô doanh nghiệp và
cần thời gian để hấp thụ.
Tôi viết những dòng này hy vọng chia sẻ và giúp những doanh nghiệp đang
gặp khó khăn, khúc mắc, ở nhiều cấp độ từ khởi nghiệp đến việc phát
triển mạnh mẽ có được những bài học thực tế để tập trung giải quyết tháo
gỡ thật hiệu quả và dễ dàng hơn.
Bởi ngồi nghĩ lại, tôi đâu đó cũng giống như các bạn, từng tốn rất
nhiều công sức và chi phí tham gia các lớp đào tạo chính quy, quản lý
ngắn hạn, làm giàu vật chất, quản lý con người, quản lý kế toán và tài
chính… không chỉ học còn đọc, còn đi học thầy, học bạn. Học về khoa học
chưa đủ, học qua tâm lý, nhân tướng, đạo khổng, tứ trụ, nhưng phải mất
trên 10 năm mới vững được đôi chân, mới tạm khẳng định được chính mình.
Tuy nhiên, nếu nắm được công thức làm giàu và người lãnh đạo thay đổi
tính cách thì có lẽ tôi đã không phải mất nhiều thời gian và sức lực như
vậy
Phan Trần Hiếu/Vnexpress
