Dự
toán thu ngân sách nhà nước năm 2015 được Quốc hội thông qua tại kỳ họp
thứ 8 diễn ra vào cuối năm 2014, có giá dầu thô dự toán 100 USD/thùng.
Theo Bộ Tài chính, ngay khi kết thúc kỳ họp này, giá dầu thô giảm còn 70
USD/thùng, sau đó giảm còn 60 USD/thùng và càng về cuối năm 2015 càng
giảm mạnh, khi rơi xuống dưới 40 USD/thùng.
Giá
dầu bình quân cả năm qua là 55 USD/thùng, giảm mạnh so với dự toán. Thế
nhưng, thu ngân sách năm 2015 vượt 8,6% so với dự toán, tương đương
vượt 78.000 tỷ đồng, tăng 14,6% so với năm 2014.
Còn với năm 2016, Quốc hội thông qua dự
toán ngân sách với giá dầu thô 60 USD/thùng, hiện giá dầu giảm xuống
dưới 30 USD/thùng. Thừa nhận giá dầu giảm tác động ngay đến “túi tiền”
ngân sách, nhưng Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng cho biết, tỷ
trọng thu ngân sách trực tiếp và gián tiếp liên quan đến dầu thô không
lớn, khoảng 10% tổng thu ngân sách. Trong khi đó, kinh nghiệm điều hành
năm 2015 cho thấy, giá xăng dầu giảm có tác động tích cực đến phát triển
kinh tế, tạo thêm nguồn thu cho ngân sách.
Vì thế, số giảm thu do biến động giảm của giá dầu thô có thể bù đắp được từ số phấn đấu tăng thu nội địa và xuất nhập khẩu.
Lãnh
đạo Bộ Tài chính cho hay, để chủ động ứng phó với giảm thu ngân sách
nhà nước do giá dầu thô giảm, Bộ đã xây dựng các kịch bản điều hành ngân
sách theo từng mức giá dầu, trong đó có cả mức giá 30 USD/thùng, thậm
chí dưới 30 USD/thùng, từ đó đưa ra những giải pháp xử lý cụ thể. Bộ Tài
chính đang phối hợp với đơn vị liên quan quyết liệt tận dụng tối đa cơ
hội giá dầu giảm để giảm mạnh các chi phí đầu vào cho nền kinh tế và DN,
để giúp DN làm ăn có lãi nhiều hơn, qua đó ngày càng có đóng góp nhiều
hơn cho ngân sách...
Một
trong những bước đi cụ thể là ngày 19/1, giá bán lẻ các mặt hàng xăng
dầu đã giảm. Mức giảm đối với xăng là 580-590 đồng/lít, các mặt hàng dầu
giảm 301 - 912 đồng/lít. Giá bán lẻ xăng RON 92 tối đa hiện ở mức
15.442 đồng/lít (giảm gần 600 đồng/lít), là mức thấp nhất trong hơn 6
năm qua.
“Tuy điều hành giá xăng dầu đã ‘ngon’
rồi, nhưng trả lời chất vấn trước Quốc hội, tôi cũng muốn điều hành mặt
này hàng ngày, chứ không muốn kéo dài 15 ngày như hiện tại. Trong điều
kiện chưa sớm triển khai được theo hướng này, với phương án tăng thì
phải đợi 15 ngày, nhưng giảm không nên chờ dài ngày như vậy”, Bộ trưởng
Đinh Tiến Dũng nói và cho biết thêm, cũng nằm trong nỗ lực tận dụng cơ
hội giá dầu giảm để giảm mạnh chi phí kinh doanh cho người dân và DN,
tới đây, khi cơ chế điều hành giá xăng dầu nhuần nhuyễn hơn sẽ tính toán
không duy trì quỹ bình ổn xăng dầu nữa, tránh “treo” tiền của người dân
ở quỹ này.
Những
yếu tố tác động tiêu cực lên cân đối ngân sách, đến TTCK Việt Nam hiện
tại, theo góc nhìn của vị tư lệnh ngành tài chính, đã bộc lộ và ngấm rõ
rệt đến thu ngân sách, sự phát triển của TTCK trong năm qua, chứ không
có gì mới. Đó là diễn biến xấu của kinh tế và TTCK Trung Quốc, giá dầu
thế giới giảm sâu, Mỹ tăng lãi suất.
“Trong bối cảnh đó, năm 2015, chúng ta
đã vượt thu ngân sách, đồng thời TTCK Việt Nam là điểm sáng trong khu
vực, khi tăng trưởng 6,1%, vốn hóa thị trường đạt 54% GDP. Từ kinh
nghiệm và bài học này, cùng với đà tăng trưởng kinh tế đang trên đà khởi
sắc, TTCK trong năm nay sẽ vận động theo xu hướng tích cực”, Bộ trưởng
Đinh Tiến Dũng nhìn nhận.
Theo nghiên cứu của CTCK BSC, giá dầu
thô giảm mạnh trong năm qua là một trong những nguyên nhân khiến giá
hàng hóa thế giới sụt giảm tới 20% trong vòng 1,5 năm trở lại đây. Với
Việt Nam, năm 2015, sau 12 lần giảm giá trong tổng số 20 lần điều chỉnh,
giá xăng đã giảm 1.480 đồng/lít (-8,3%), giá dầu diesel giảm 5.010
đồng/lít (-29,6%) so với cuối năm 2014, nên nhóm hàng giao thông có chỉ
số giá giảm mạnh (-8,74%), kéo dài số năm giảm sang năm thứ hai do giá
xăng dầu giảm. Điều này góp phần quan trọng giúp chỉ số giá tiêu dùng
tăng thấp trong năm 2015.
Năm 2016, giá dầu dự báo ở mức thấp
trong những tháng đầu năm và tăng dần vào cuối năm. Với kịch bản giá dầu
thấp, ngoài giúp nền kinh tế tiếp tục có cơ hội giảm chi phí đầu vào,
còn mang lại một hiệu ứng tích cực khác là khiến cho mức lạm phát của Mỹ
thấp, nên đây sẽ là yếu tố cản trở tiến trình tăng lãi suất của Mỹ
trong năm 2016. Điều này đồng nghĩa làm chậm lại quá trình NĐT nước
ngoài rút vốn ra khỏi các thị trường mới nổi…
Hữu Đạo - ĐTCK
