Không ai có thể phủ nhận vai trò của Lý Gia Thành trong việc xây dựng một đế chế hùng mạnh đặt nền móng cho ngành thương mại Hồng Kông và góp phần giúp nơi này hội nhập với thế giới.
Song hầu hết mọi
người chỉ nhìn thấy những hào quang và bề nổi thành công của nhà kinh
doanh "siêu nhân" này mà ít ai biết được ngón nghề kinh doanh lão luyện,
những bí quyết để đời trên thương trường của ông.
Ngay cả những chông
gai, những khúc gấp riêng tư trong cuộc đời của Lý Gia Thành cũng khép
kín đầy bí mật. Cuộc đời thăng trầm của ông giống như một cuốn phim dài
tập chưa có hồi kết mà mỗi tập phim, nhà siêu tỉ phú lại mang đến những
điều bất ngờ thú vị - đó là những dự án bạc tỉ và triết lý kinh doanh
đầy xúc cảm của mình.
Lý Gia Thành - bậc thầy siêu đẳng của nghệ thuật "múa rối" trên thương trường.
Thức dậy trước bình minh và coi khinh “ngày lễ”
"Một bố già làm việc
chăm chỉ thế nào?" quả là một câu hỏi hấp dẫn. Với Lý Gia Thành thì sao?
Như một thước phim quay chậm, người ta chứng kiến một ngày điển hình
trong cuộc đời của bố già số 1 châu Á.
Lý sẽ được đánh thức dậy trước 6 giờ sáng và từ căn nhà trên đồi Deep Water Bay Road
ở bờ nam đảo Hồng Kông tuyệt đẹp, ngài cự phú đi xuống sân golf chín lỗ
bên cạnh bờ vịnh vào đúng giờ uống trà buổi sáng, 7h. Tiếp đến là màn
chơi golf kinh điển. Cùng với một trong những người điều hành cấp cao
của mình, Lý có thể chơi với một đối tác kinh doanh đang muốn thăm dò
hay đơn giản là với một tỉ phú khác nhà gần đó.
Có thể nói, trò chơi
golf là một hoạt động cơ bản trong chuỗi hoạt động kinh doanh-xã hội
không chỉ ở Hồng Kông. Hầu như không có ngoại lệ, các bố già đều chơi
trò chơi này và là những tín đồ mê đánh golf như điếu đổ. Có thể nói
không ngoa rằng, chơi golf, hơn bất kỳ hoạt động nào khác, là chất bôi
trơn xã hội của các doanh nghiệp lớn ở châu Á. Sân golf chính là một
phần công việc. Thậm chí những buổi tiệc tùng, đám tang hay đám cưới của
các thương gia và chính trị gia cũng biến tướng trở thành một phần của
các thương vụ. Vì vậy, một buổi chơi golf của đại gia Lý hiển nhiên cũng
không là ngoại lệ.
Lý đến văn phòng vào
10h sáng tại Trung tâm Cheung Kong nằm án ngữ phía đông khu kinh doanh
trung tâm sầm uất của Hồng Kông. Công việc đầu tiên của Lý là điểm qua
báo chí, đặc biệt những tin tức gì liên quan đến ông hay công ty của
ông. Từ văn phòng ông, mỗi buổi sáng là liên tiếp các cuộc gọi hoặc
triệu tập các nhà quản lý cấp cao đến để giải quyết công việc.
11h30', Lý đã sẵn sàng
để đi massage. Sau đó ông tiếp tục dành thời gian để điều hành các công
việc trước giờ ăn trưa, thường là 13h, mà thực chất đó cũng chỉ là dạng
bữa ăn-công việc. Rồi ông trở lại văn phòng và làm việc đến 16h chiều
rồi trở về nhà. Có thể ông sẽ đi
massage lần nữa, sau đó chơi bài với đối tác lúc 18h30'. Cuối cùng, một
bữa tối nhuốm màu thương vụ và Lý thực sự nghỉ ngơi vào lúc 22h để sớm mai một chu kỳ mới lại bắt đầu.
Cũng như các đại gia
khác, mọi công việc điều khiển doanh nghiệp thực tế Lý Gia Thành đều có
thể giao cho những người quản lý để ông có thời gian đi đàm phán, thương
thảo, mở rộng chiến lược và quan hệ kinh doanh trong các buổi đánh golf
hay ăn trưa... Trong trường hợp của Lý thì người "nô lệ trưởng" đó là
Canning Hoắc, tay giám đốc điều hành có dáng dấp mập mạp với mái tóc
muối tiêu bù xù. Hoắc làm việc tối tăm mặt mũi cho Lý và bù lại được trả
công rất cao.
Theo dư luận đánh giá
thì Canning Hoắc có thể là một CEO ngoài nước Mỹ được trả lương ở mức
"khủng" - khoảng 15 triệu USD mỗi năm. Nhưng thật ra, không chỉ tiền bạc
mà cảm giác quyền lực và sự gần gũi với các bố già khiến các "nô lệ
trưởng" càng lúc càng tận tụy làm việc.
Mặc dù những tiêu pha
của đại gia Lý là cực lớn so với mức tiêu xài chung của xã hội nhưng
hình ảnh của ông vẫn cho đại bộ phận dân chúng thấy một cự phú lắm tiền
nhiều của nhưng căn cơ và tiết kiệm. Ông thường hay nhắc về những chiếc
đồng hồ bình dân hiệu Seiko hay Citizen rẻ tiền mà ông đeo nhiều năm
rằng chúng "vẫn chạy tốt".
Nhắc đi nhắc lại trong
nhiều lần, nhiều dịp, đến mức nó trở thành biểu tượng của ông và còn trở
thành chủ đề cho một cuộc phỏng vấn với tạp chí Fortune, khi ông chỉ
chiếc đồng hồ của người phóng viên "đồng hồ của anh sang trọng hơn". Đó
cũng là một cách mà Lý xây dựng hình ảnh, một cách đưa ra thông điệp về
bản thân một cách đầy ngụ ý.
Bậc thầy siêu đẳng về "múa rối"
Sau những thắng lợi
trên thương trường thời hậu chiến, càng ngày Lý càng hiểu rõ, quyền lực
của ông muốn tiếp tục tăng lên chỉ khi ông có những hiểu biết nắm được
thị trường toàn cầu và nguồn vốn đầu tư toàn cầu. Trong bối cảnh ấy, một
sân khấu được dựng lên cho những nhân vật được gọi là gweilo (một người
nước ngoài được thuê để làm "nô lệ" cho ông chủ). Người ta gọi Lý Gia
Thành là "chủ nhân tối cao của các gweilo" bởi ông là người không hề
phân biệt chủng tộc và thấy được giá trị của những "nô lệ Tây". Lý bắt
tay với những thương nhân tiềm năng người nước ngoài, và vừa hợp tác vừa
thuê họ làm cho mình.
Một trong những mối
quan hệ lâu dài nhất và sớm nhất của Lý là mối quan hệ từ những năm 70
với Philip Tose, một tay môi giới chứng khoán đến từ Anh có cái tên gắn
với sự sụp đổ sau này của Tập đoàn Peregrine kinh doanh lĩnh vực ngân
hàng và môi giới chứng khoán cho đến năm 1998 vẫn là tập đoàn lớn nhất
châu Á. Khi Tose thành lập Peregrine thì chính Lý là một trong những nhà
đầu tư sớm nhất và cuồng nhiệt nhất của ông ta.
Có những đồn thổi rằng
những quan hệ của Tose với các đại gia, trong đó hiển nhiên có Lý, là
những mối quan hệ gần gũi hơn những gì dư luận được biết. Trong khi xét
xử những thương vụ giao dịch nội gián đầu tiên, Tòa án Hồng Kông đã tiết
lộ sự liên hệ chặt chẽ đến những vụ gom cổ phiếu của Tose có mật báo
của Lý Gia Thành. Tuy nhiên lần đó với lời chứng của Lý, Tose được miễn
tội.
Tòa nhà Trung tâm Cheung Kong tại Hồng Kông,
biểu tượng sức mạnh và quyền lực của đại gia Lý - nơi sáng sáng ông tới đây điều hành các thương vụ.
Khi cuộc khủng hoảng
tài chính châu Á năm 1997 xảy ra, Peregrine gục ngã giống như kết cục
của bất kỳ nhà điều khiển thị trường giá lên trắng trợn nào. Lý Gia
Thành đã không thể mở hầu bao cứu Peregrine nhưng ông tỏ rõ mình là một
thủ lĩnh đáng nể. Mặc dù truyền thông công khai mọi tiêu cực liên quan
đến Peregrine và tòa án cấm Tose không được phép đều hành một doanh
nghiệp nào nhưng Lý vẫn đưa ông ta vào biên chế của mình với tư cách cố
vấn cho Hutchion.
George Magnus cũng là
một nhà quản lý người Anh của Tập đoàn Haw Par được Lý thuê để làm việc.
Người ta chú ý đến sự kiện Haw Par tuyên bố mua 20% cổ phần tại Cheung
Kong của Lý Gia Thành. Nhưng đáng nói là một vài tuần sau đó, Magnus từ
chức giám đốc điều hành tại Haw Par và chẳng bao lâu sau, năm 1978
Cheung Kong được công bố là bán cho Lý. Sau đó, Magnus trở lại làm giám
đốc điều hành của Cheung Kong, tiếp đến là chức Phó chủ tịch và những vị
trí giám đốc nhiều công ty khác của đại gia Lý.
Năm 1984, Lý thuê Simon Murray, một tay CEO kỳ cựu về làm giám đốc điều hành của Hutchion.
Đây cũng là thời kỳ Cheung Kong của đại gia Lý đang cực kỳ túng quẫn vì
vụ đổ vỡ bất động sản hồi đầu thập niên 80 của thế kỷ trước và Lý còn
bị nghi ngờ về giao dịch nội gián với International City Holdings. Trong
bối cảnh này, Murray đã mang lại sự tín nhiệm rất cần thiết và là điểm tựa cho Lý trong
giai đoạn đầy khó khăn. Cho đến năm 1993, sau những bất đồng và khác
biệt về quan điểm chiến lược, Murray đã được Lý hậu thuẫn để thành lập
một công ty chứng khoán riêng và cùng với 2 giám đốc điều hành khác được
chi trả 3 triệu USD để rời Hutchion như một sự tuột dốc nhẹ nhàng.
Khi công việc kinh
doanh mở rộng, Lý Gia Thành càng chiêu mộ nhiều hơn những người nước
ngoài vào các lĩnh vực chuyên môn. Hiện nay, trong đế chế của ông trùm
tài chính châu Á vẫn có 2 người Anh điều hành hải cảng và các doanh
nghiệp bán lẻ của ông. Một người Canada
giữ vai trò chủ chốt là Giám đốc tài chính tại Hutchion. Lý là người sử
dụng gweilo xuất sắc và hoàn toàn không giống như các đại gia khác. Ông
không coi họ là những kẻ làm thuê tầm thường mà luôn coi trọng năng lực
từng người cũng như tỏ rõ phẩm chất của người thủ lĩnh.
Ông là hiện thân cao
nhất của một bố già luôn vận động và ủng hộ chủ nghĩa quốc tế. Người ta
tôn sùng ông là bậc thầy vĩ đại của nghệ thuật "múa rối" trên thương
trường, một tay lão luyện trong việc thu hút tinh hoa từ khắp nơi trên
thế giới. Vốn tiếng Anh tự học của ông không hoàn toàn lưu loát nhưng đủ
để điều hành hiệu quả với những gweilo. Ông cũng không bao giờ sử dụng
tiếng Anh trong các cuộc họp cổ đông hay khi bị vây bởi các nhà báo. Khi
ấy, ông là một người Quảng Đông chính hiệu dù chất giọng Triều Châu đã
lai tạp phần nào khiến nó càng đặc biệt hơn.
Những góc đời riêng
Chỉ có một vợ và hai
con là điều mà Lý Gia Thành không trong thông lệ của những bố già châu Á
phất lên từ thời hậu chiến. So với những bố già đầy thê thiếp và con
riêng con chung khác như Hà Trọng Hàm của Indonesia có tới 18 thê thiếp
chính thức được công nhận cùng 42 người con, hay như Stanley Ho, ông vua
sòng bạc Macao với 4 người vợ chính thức kèm 17 đứa con được thừa nhận
thì Lý là một hình ảnh đối nghịch của sự phóng túng. Song, không phải vì
thế mà đời riêng của Lý thật là bằng phẳng. Ngay cái chết của người vợ
đầy nghĩa nặng Amy, không chỉ làm Lý lao đao về tình cảm mà còn làm cho
đại gia này "lên bờ xuống ruộng" với báo chí. Tin đồn Amy tự tử loang
ra, khiến Lý Gia Thành nổi giận trước việc truyền thông như những con
kền kền kiếm chác trên đau đớn của gia đình ông.
Lúc này, cậu con trai
thứ Richard mới 12 tuổi của Lý được gửi đến trường nội trú sau cái chết
của mẹ. Không biết có phải vì tổn thương sâu sắc trước biến cố này hay
còn những yếu tố tâm lý, định kiến đặc biệt khác mà Richard luôn bị coi
là người luôn có mâu thuẫn với cha và quan hệ giữa hai cha con khá căng
thẳng. Với người con cả Vicktor thì gia đình họ Lý từng một phen điêu
đứng. Giữa thập niên 90, nạn bắt cóc đã có sự chuyển biến lớn tại Hồng
Kông với sự xuất hiện của các băng nhóm kết nối với Hội Tam hoàng tại
đại lục.
Một nhóm khét tiếng bấy
giờ là nhóm của "kẻ tiêu tiền như nước" Cheung Tze-keung đã bắt giữ con
trai cả nhà họ Lý với món tiền đòi chuộc tới 1 tỉ đôla Hồng Kông. Đại
gia Lý chọn cách không báo với cảnh sát mà bắt tay với các đồng nghiệp
và mạng lưới quan hệ tin cậy để rút 1 tỉ từ ngân hàng Hồng Kông để giải
quyết êm thấm. Sau vụ này, các đại gia và đặc biệt Lý Gia Thành càng
thận trọng với sự an toàn của họ và người thân. Hơn thế nữa, các vụ bắt
cóc còn sự đe dọa bí mật của các đại gia.
Lý Gia Thành luôn tâm
niệm: Cái truyền lại cho con không chỉ là tiền bạc mà là những gì đã
trải nghiệm trong cuộc đời, đó là tinh thần vươn lên, tự tôi luyện mình
trong gian khó và quyết không cúi đầu. Ông luôn căn dặn con không được
sống buông thả, trong kinh doanh luôn trọng chữ tín và phải thật thành
tâm. Cả hai con trai của Lý Gia Thành là Vicktor và Richard sau khi tốt
nghiệp Trường đại học Stanford (California) đều được Lý đưa sang Canada tự thân lập nghiệp.
Tại Canada, Vicktor lập công ty bất động sản, còn Richard trở thành cộng sự trẻ nhất trong ngân hàng đầu tư số 1 Toronto.
Hiện tại, Vicktor đã là Tổng giám đốc Tổng Công ty Trường Giang Thực
Nghiệp. Tuy nhiên, Vicktor lại không thích tiếp quản cơ nghiệp của bố để
lại nên Lý Gia Thành đang từng bước trao quyền cho con trai thứ.
Richard hiện đang là Phó chủ tịch Công ty Phát thanh Truyền hình vệ
tinh, cung cấp mạng lưới truyền thông cho hơn 50 quốc gia, đồng thời gây
dựng Tập đoàn Doanh Khoa, kinh doanh trên các lĩnh vực bất động sản,
bảo hiểm, khách sạn…
Richard Lý cũng tiếp
nhận Tập đoàn Hòa Ký Hoàng Phố, nơi quản lý mạng điện thoại MobilFone
tại 3 châu lục. Cả hai người con của Lý Gia Thành đang và sẽ tiếp tục là
thế hệ tiếp nối đáng tự hào của gia nghiệp mà cha họ cả đời gây dựng nên
Xem thêm:
Theo Nguyễn Hải - Nguyên Linh
CAND
