Một trong những công ty thành công nhất nước Mỹ trong 50 năm qua là tập đoàn với tên gọi Berkshire Hathaway, được nhà đầu tư nổi tiếng Warren Buffett điều hành. Đứng thứ tư trong số những công ty giá trị nhất Hoa Kỳ sau Apple, Google và Exxon Mobil, hiện Berkshire Hathaway đang có 340,000 nhân viên, xấp xỉ dân số của bang Honolulu.
Các giảng viên nghiên cứu chuyên sâu tài chính doanh
nghiệp cho rằng các tập đoàn khổng lồ – tức các công ty tầm cỡ hoạt động
trong một loạt các ngành công nghiệp và thường ra đời thông qua phương
pháp mua lại – là một cách cực kỳ hiệu quả để tổ chức doanh nghiệp.
Và một trong những công ty thành công nhất nước Mỹ
trong 50 năm qua là tập đoàn với tên gọi Berkshire Hathaway, được nhà
đầu tư nổi tiếng Warren Buffett điều hành. Đứng thứ tư trong số những
công ty giá trị nhất Hoa Kỳ sau Apple, Google và Exxon Mobil, hiện
Berkshire Hathaway đang có 340,000 nhân viên, xấp xỉ dân số của bang
Honolulu.
Nhà đầu tư huyền thoại Buffett đã cố gắng hết sức để
giải thích sự thành công này trong lá thư mới nhất gửi cho các cổ đông
của Berkshire Hathaway, mà thực tế là lý giải tại sao ông có thể xây
dựng được một đế chế khổng lồ với giá trị ròng 72 tỷ USD. Bức thư này
đưa ra hai giả thuyết về lý do tại sao Berkshire đã rất thành công.
Nhưng hai lý thuyết có ý nghĩa hoàn toàn khác nhau về cách công ty sẽ
phát triển sau khi ông nghỉ hưu ở tuổi 84 hoặc qua đời.
Bên cạnh đó, bức thư cũng giúp chúng ta hiểu lý do tại
sao ngay từ đầu các nhà kinh tế không tán thành ý tưởng thành lập các
tập đoàn thông qua việc sáp nhập các công ty khác nhau.
Quay trở lại những năm 1960, khi chiến lược phổ biến
lúc đó là mua các công ty công nghiệp ngẫu nhiên và sử dụng thủ thuật kế
toán để tạo ra số liệu ảo về tốc độ tăng trưởng ngay cả khi hoạt động
cơ bản của các công ty được mua lại không khả quan hơn, và thậm chí còn
tồi tệ hơn trước khi được mua lại. Chúng ta có thể dễ dàng nhận thấy
điều tương tự tại Berkshire Hathaway dưới sự điều hành của Warren Buffett ngay từ những ngày đầu đến nay. Trong nhiều năm qua, tỷ phú
Buffett đã mua vào đủ “thể loại” công ty một cách ngẫu nhiên và kết hợp
chúng lại không tuân theo bất kỳ một mô hình đơn giản nào (Có thể điểm
qua ngắn gọn như sau: Một tập đoàn bảo hiểm cùng với một tổng công ty
đường sắt, một doanh nghiệp điện dân dụng, một danh mục đầu tư cổ phiếu
khổng lồ cùng với nhiều khoản đầu tư lặt vặt khác, bao gồm cả công ty du
lịch bằng máy bay tư nhân, nhà di động, đồ lót nam giới và phụ nữ, món
tráng miệng và một nửa của Heinz).
Lý thuyết tài chính sẽ cho rằng không có lý do thực sự
nào để kết hợp tất cả các doanh nghiệp không liên quan cùng nằm dưới sự
điều hành của một tổng công ty. Tuy nhiên, Berkshire Hathaway là một ví
dụ điển hình của việc phân cấp như vậy, với trụ sở chính của công ty ở
Omaha chỉ sử dụng 25 người để giám sát cả “đế chế” rộng lớn này. Tất cả
trách nhiệm điều hành hoạt động được đặt lên vai giám đốc điều hành,
người quản lý nguồn vốn của công ty.
Tại sao những công ty này không nên tồn tại trên vị thế
của một công ty đơn thuần, hoặc như là một phần của một công ty lớn với
một mục tiêu tập trung? Dưới đây là lời giải thích của ông Buffett:
"Một trong những lợi thế của chủ nghĩa tư bản là sự phân bổ vốn hiệu quả", ông viết. Tuy nhiên, thường có những trở ngại đối với sự di chuyển hợp lý các nguồn vốn, ví dụ như sự miễn cưỡng của một CEO
khi kết quả kinh doanh không như mong đợi, phải thực hiện đóng cửa nhà
máy và trả lại vốn cho cổ đông để tái đầu tư ở nơi khác, hoặc các chi
phí thuế và giao dịch cho nhà đầu tư có nhu cầu chuyển tiền từ ngành này
sang ngành khác.
"Tại Berkshire, chúng ta có thể chuyển khoản tiền khổng
lồ từ các doanh nghiệp có ít cơ hội gia tăng đầu tư thêm sang các lĩnh
vực khác có triển vọng lớn hơn mà không phải chịu thuế hay các khoản chi
phí phát sinh khác. Hơn nữa, chúng tôi được tự do áp đặt các xu hướng
lịch sử hình thành từ sự kết hợp lâu dài với một ngành công nghiệp nhất
định và không phải chịu áp lực từ các cổ đông có quyền lợi trong việc
duy trì nguyên trạng. Điều quan trọng là: Nếu con ngựa đã kiểm soát các
quyết định đầu tư, thì sẽ không có ngành công nghiệp tự động hóa".
Trên thực tế, Buffett cho rằng ông cùng Phó Chủ tịch
Charlie Munger, và nhóm 25 người ở Omaha có khả năng phân bổ hợp lý các
nguồn vốn cho các khoản đầu tư tiềm năng tốt hơn so với việc sử dụng quy
trình phân bổ vốn của hệ thống tài chính hiện đại là các ngân hàng, thị
trường chứng khoán và trái phiếu, các quỹ mua lại (buyout funds) và
nhiều tổ chức khác có nghĩa vụ thực hiện điều đó.
Nói cách khác, những lợi thế quan trọng mà
Berkshire có thể có là việc công ty quyết định làm thế nào để phân bổ
vốn hợp lý mà không quan tâm đến việc tự ra quyết định của nhiều nhà
quản trị (hầu hết mọi người không muốn để công ty mà họ điều hành gặp
khó khăn, thậm chí nếu cuối cùng triển vọng kinh doanh sụp đổ), cũng như
không phải mức chi phí cao và triển vọng ngắn hạn của các quỹ đầu tư tư
nhân và các quỹ mua lại khác.
Nếu bạn tin tưởng Warren Buffett, Berkshire có thể đưa
ra phân tích chặt chẽ về yếu tố thứ hai cùng với quan điểm dài hạn về
yếu tố thứ nhất.
Nhưng có nhiều hơn lý do đưa đến sự thành công của
Buffet hơn là chỉ nhờ khả năng phân bổ vốn hiệu quả. Chắc chắn sẽ có
hàng ngàn người có thể có tài năng như Warren Buffett trong việc đánh
giá triển vọng của doanh nghiệp và ra quyết định đầu tư hiệu quả. Nhưng
hầu hết trong số họ sẽ không đạt được kết quả như ông là giá trị ròng 72
tỷ USD và 340,000 nhân viên.
Ông Buffett thừa nhận lý do thứ hai cho sự thành công
của công ty ông là: "Chúng tôi hiện đang là sự lựa chọn tốt nhất cho các
chủ sở hữu và quản lý của nhiều doanh nghiệp xuất sắc". Nói cách khác,
nếu bạn muốn rời khỏi doanh nghiệp của chính mình, nhưng vẫn muốn công
ty hoạt động như bình thường, hãy bán lại cho Berkshire Hathaway. Nhưng
rất có thể bạn sẽ phải chấp nhận số tiền ít hơn so với khi bán cho một
công ty cổ phần tư nhân hoặc một nhà thâu tóm chiến lược.
Nghệ thuật độc đáo của tỷ phú Buffett và tập
đoàn Berkshire, như Matt Levine nhận định trên chuyên mục Bloomberg
View, là khả năng nhìn nhận, đánh giá vấn đề rất chính xác,
trong khi cách nhìn nhận này được xem như là cảm tính, để lèo lái một
thương vụ khó bằng cách nhìn được ví giống như một con gấu bông. Trên
thực tế, ông có thể đạt được các thương vụ thâu tóm thuận lợi cũng một
phần nhờ danh tiếng được xây dựng trong suốt cuộc đời mình vì đã mua các
công ty tốt và ít khi bỏ rơi những công ty mình đã mua lại.
Đó chính là câu hỏi lớn cho tương lai của Berkshire Hathaway.
Ở một mức độ nào đó, mô hình tập đoàn mới của Berkshire Hathaway đã
thành công vì đã tìm thấy cách thức tốt hơn để phân bổ vốn tốt hơn cách
thức mà các tập đoàn còn lại trên thế giới sử dụng, và tập đoàn này sẽ
có một tương lai tươi sáng dưới thời của giám đốc điều hành tiếp theo,
có thể là Ajit Jain hoặc Greg Abel.
Tuy nhiên, nếu bạn muốn đạt được thành công như
Berkshire, với khả năng thuyết phục người chủ của doanh nghiệp chấp nhận
bán lại công ty thấp hơn giá trị thị trường nhờ điều thần kỳ mang tên
Buffett (Buffett Mystique), ban lãnh đạo mới, bất cứ khi nào lên cầm
quyền, sẽ phải đối mặt với thách thức rất lớn trong việc xây dựng danh
tiếng như Warrant Buffet.
Đào Minh Tuấn (Theo New York Times)/Vietstock
>> Warren Buffett nghĩ như thế nào về thị trường chứng khoán?
>> Warren Buffett nghĩ như thế nào về thị trường chứng khoán?
