Bao giờ luật vào cuộc sống?
Ngày 26/6/2015, từ CTCK, công ty quản lý
quỹ đến DN, các nhà đầu tư đều hân hoan trước thông tin nới tỷ lệ sở
hữu cho nhà đầu tư nước ngoài trên thị trường chứng khoán Việt Nam, theo
quy định tại Nghị định 60/2016/NĐ-CP. Dòng vốn sẽ tăng, cơ hội huy động
vốn cho các DN đã kín room sẽ mở, thị trường sẽ tăng điểm… tất cả đều
kỳ vọng vào một tương lai sáng lạn hơn nhờ dòng vốn lớn đổ vào.
Thế nhưng, đã 6 tháng qua kể từ khi Nghị
định 60 được ký, theo thời gian, nhà đầu tư hiểu rằng, để Nghị định 60
đi vào cuộc sống, cần nhiều hơn nỗ lực của không chỉ Uỷ ban Chứng khoán
Nhà nước (UBCK). Những vướng mắc liên quan đến quy định chi tiết về tỷ
lệ tham gia của nhà đầu tư nước ngoài tại mỗi ngành nghề, ứng xử như thế
nào nếu DN liên tục thay đổi chạm ngưỡng 51% vốn đầu tư nước ngoài, nếu
họ có những khoản đầu tư bị giới hạn… vẫn tồn tại.
Trong bối cảnh
dòng vốn nóng trên thị trường quốc tế đang có xu hướng chảy vào trái
phiếu Mỹ, ngay cả khi không vướng quy định pháp lý, DN cũng chưa hẳn đã
thu hút được vốn ngoại, với sự cạnh tranh trên diện toàn cầu. Vậy nên,
với những cản trở từ chính yếu tố trong nước hiện tại, cơ hội để thị
trường chứng khoán, DN được chắp cánh nhờ thu hút vốn ngoại càng thêm
khó khăn hơn.
Bên cạnh đó, thị trường chứng khoán còn
nhiều vướng mắc liên quan đến triển khai các vấn đề pháp lý, mà trong
nhiều trường hợp, không đến từ cơ quan quản lý, mà ở nhận thức của những
người chịu điều chỉnh, hoặc được hưởng lợi từ những văn bản ấy. Ví dụ,
giao dịch về quyền chọn, chứng khoán phái sinh… đã có, nhưng liệu nhà
đầu tư có sẵn sàng tham gia nếu chưa hiểu đúng, đủ về những sản phẩm
“cao cấp” này?
Đến thời điểm hiện nay, Luật Doanh
nghiệp 2015 đã có hiệu lực và câu chuyện “vênh” nhau giữa quy định cũ
và Luật mới đã xảy ra. Nhiều quy định có tính mở hơn cho DN như tỷ lệ %
số cổ đông có quyền biểu quyết được thông qua tối thiểu để tổ chức họp
ĐHCĐ… nhưng cũng có những quy định chặt hơn như giá trị giao dịch tối đa
thuộc quyền quyết của HĐQT… Hiện tại, vẫn có 2 luồng quan điểm trái
chiều liên quan đến vấn đề này. Quan điểm cấp tiến cho rằng, DN nên điều
chỉnh theo Luật mới, nhưng ý kiến khác cho rằng, những quan điểm chặt
hơn mang tính bảo vệ cổ đông nhỏ lẻ nên được giữ lại tại các công ty đại
chúng lớn và DN niêm yết.
Về bản chất, cổ
đông có quyền lựa chọn thay đổi như thế nào, nhưng khi nhà đầu tư chưa
nắm được hết quyền lợi của mình, thị trường vẫn cần sự định hướng của cơ
quan quản lý. Trong khi đó, thị trường đang chờ đợi thông tư thay thế
Thông tư 121/2012/TT-BTC để có được ứng xử chuẩn mực, trước khi DN tự
“bung” quy định theo Luật Doanh nghiệp 2015.
Dòng tiền nào cho thị trường chứng khoán?
Dòng tiền sẽ quyết định sự hưng phấn hay lụi tàn của thị trường chứng khoán. Và câu hỏi dòng tiền đâu vẫn rất đáng quan tâm.
Thống kê cho thấy, trong năm qua, dòng
tiền “dương” của thị trường không đến từ nộp tiền mới của nhà đầu tư.
Lượng tiền tăng thêm của nhà đầu tư, bao gồm cả nhà đầu tư trong nước và
quốc tế chỉ đủ bù đắp cho dòng vốn huy động thêm của DN - sẽ không ở
lại thị trường, nhưng làm tăng thêm cung hàng hóa. Phần tăng thêm ở lại
thị trường đến từ tiền margin. Số dư vay margin cuối năm 2015 đã tăng
khoảng 50% so với đầu năm, cho thấy tính bấp bênh của thị trường. Trong
khi đó, vốn từ ngân hàng sang chứng khoán lại bị siết chặt.
DN cần huy động vốn để phục vụ cho những
hoài bão tăng trưởng của mình. Nếu không, việc niêm yết với những chi
phí phát sinh đi kèm sẽ chỉ là gánh nặng. Nhưng liệu DN có tiếp tục huy
động được vốn, nếu dòng vốn trên thị trường ngày một cạn kiệt?
Vậy thì, nguồn
tiền trong dân có thiếu không? Trong những giai đoạn thăng hoa của thị
trường chứng khoán với khối lượng giao dịch khổng lồ, dòng tiền nộp mới
tại các CTCK bùng nổ là minh chứng cho thấy tiền không thiếu. Chỉ là khi
trở nên thận trọng, hoặc sợ hãi, dòng tiền này sẽ đứng ngoài thị
trường.
Tăng hiểu biết cho nhà đầu tư, tăng thêm
những công cụ và tính giám sát, tạo hàng mới cho thị trường sẽ là yếu
tố quan trọng giúp nhà đầu tư đến gần hơn với kênh đầu tư cao cấp. Gánh
nặng này, thị trường nhờ vào sự nỗ lực của chính cơ quan quản lý và cả
các CTCK, DN niêm yết.
Bao năm nay, thị trường vẫn loay hoay
với câu hỏi làm cách nào để nâng cấp được cơ sở nhà đầu tư, cả về trình
độ và số lượng; thị trường chứng khoán cần phải cung cấp thêm loại hàng
hóa nào để hút thêm tiền nhàn rỗi? Năm nay, câu hỏi ấy vẫn còn nguyên
giá trị!
(Bùi Sưởng - ĐTCK)
