Doanh nghiệp nhộn nhịp lên sàn
Những ngày cuối năm, UPCoM vẫn “nhộn
nhịp” chào đón các tân binh lên sàn. Sau 25 cái tên vừa gia nhập trong
tháng 11, thị trường này dự kiến tiếp tục đón “bão” doanh nghiệp đổ bộ
trong tháng 12. Chia sẻ với Đầu tư Chứng khoán, đại diện một tổng công
ty gốc Nhà nước cho biết, doanh nghiệp này vừa nộp hồ sơ đăng ký giao
dịch tại UPCoM nhưng chưa biết chắc chắn ngày giao dịch đầu tiên bởi
phải chờ Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội (HNX) “sắp lịch” khi các doanh
nghiệp đang xếp hàng chờ lên sàn UPCoM.
Cả năm 2014, có 36 doanh nghiệp lên
UPCoM. Năm 2015, con số này là gần 100 doanh nghiệp. Năm nay, 11 tháng,
UPCoM đã đón hơn 120 doanh nghiệp lên sàn. Trong số đó, đáng chú ý là
những doanh nghiệp hàng đầu như Tổng công ty cổ phần Bia - Rượu - Nước
giải khát Hà Nội (Habeco), Tổng công ty Cảng hàng không Việt Nam (ACV)…
Những cái tên sắp tới có thể là Tập đoàn
Dệt May Việt Nam (Vinatex), Tổng công ty Hàng không Việt Nam (Vietnam
Airlines)… Điểm thu hút sự quan tâm không chỉ là bởi quy mô lớn và
thương hiệu lâu năm, mà còn bởi không ít trong số các doanh nghiệp này
được xếp vào nhóm “chây ì” lên sàn, đã nhiều lần thất hứa với cổ đông.
Việc bùng nổ số lượng doanh nghiệp lên
UPCoM là kết quả từ quá trình chỉ đạo, đốc thúc mạnh mẽ mà Chính phủ, cơ
quan quản lý thị trường trong những năm qua. Thực tế chứng minh, không
động lực nào đưa các doanh nghiệp đại chúng lên sàn mạnh hơn các quy
định, chế tài xử phạt mạnh tay của nhà quản lý.
Được định hình là thị trường giao dịch
tập trung cho doanh nghiệp đại chúng và là sàn tập dượt trước khi niêm
yết, sau 7 năm đi vào hoạt động, UPCoM đã được hỗ trợ, điều chỉnh hoàn
thiện bởi trên dưới 10 văn bản pháp quy khác nhau. Nhìn chung, những văn
bản này chủ yếu hướng đến việc tạo nguồn hàng hóa dồi dào cho thị
trường, cụ thể là “thúc ép” các doanh nghiệp sau đại chúng hóa phải đăng
ký giao dịch tại UPCoM.
Trên thực tế, giai đoạn đầu, mục tiêu
này không dễ dàng đạt được. Do đó, từ năm 2014, các chính sách của nhà
quản lý bắt đầu được đẩy mạnh theo hướng rõ ràng và mạnh mẽ hơn. Với
hàng loạt nghị định, thông tư… được ban hành, thời hạn buộc đưa cổ phiếu
lên sàn sau cổ phần hóa đã được rút ngắn tối đa, trong khi chế tài xử
phạt cũng đã có.
Bắt đầu từ Quyết định 51/2014 của Thủ
tướng Chính phủ yêu cầu, trong thời hạn 90 ngày kể từ khi được cấp Giấy
chứng nhận đăng ký doanh nghiệp, doanh nghiệp nhà nước cổ phần hóa phải
đăng ký giao dịch trên hệ thống giao dịch UPCoM.
Đến năm 2015, Nghị định 60/2015/NĐ-CP
được ban hành đã rút ngắn thời gian đưa cổ phiếu lên sàn giao dịch sau
cổ phần hóa từ 90 ngày xuống còn 60 ngày.
Đầu năm nay, khi Thông tư
180/2015/TT-BTC (ban hành tháng 11/2015) có hiệu lực, thời hạn này tiếp
tục được rút xuống 30 ngày kể từ ngày Ủy ban Chứng khoán Nhà nước có
công văn xác nhận hoàn tất việc đăng ký công ty đại chúng, hoặc kể từ
ngày kết thúc đợt chào bán chứng khoán ra công chúng.
Không chỉ các doanh nghiệp cổ phần hóa
trong giai đoạn này, các đối tượng khác gồm công ty đã là công ty đại
chúng và công ty đại chúng đã hủy niêm yết trước ngày 1/1/2016 cũng phải
hoàn tất thủ tục đăng ký giao dịch trên UPCoM trong vòng 1 năm sau đó.
Và gần đây nhất, tháng 6/2016, một giải
pháp đột phá đã được đưa ra nhằm tạo điều kiện cho doanh nghiệp lên sàn
đó là cơ chế gắn hoạt động đấu giá tại sở giao dịch chứng khoán với đăng
ký giao dịch cổ phần của doanh nghiệp nhà nước sau cổ phần hóa, được
quy định tại Thông tư 115/2016/TT-BTC (hiệu lực từ ngày 1/11). Theo cơ
chế này, chỉ sau 20 ngày làm việc kể từ ngày hết hạn thanh toán tiền mua
cổ phần qua đấu giá, nhà đầu tư có thể giao dịch cổ phần trên thị
trường UPCoM.
Lên sàn: Sau mệnh lệnh là chế tài
Kết quả bước đầu khi hiện thực hóa các
chính sách trên là số lượng doanh nghiệp UPCoM có sự tăng trưởng mạnh
mẽ. Tuy nhiên, trước thực trạng rất nhiều tập đoàn, tổng công ty gốc
nhà nước quy mô lớn vẫn nằm ngoài sàn bất chấp các quy định, vấn đề đặt
ra là cần chế tài xử phạt để “đặc trị” các doanh nghiệp chây ì lên sàn.
Theo đó, tháng 11/2016, Nghị định
145/2016/NĐ-CP được ban hành đã xác định mức phạt cụ thể đối với các
doanh nghiệp chậm lên sàn. Cụ thể, kể từ ngày 15/12/2016 (ngày Nghị định
145 có hiệu lực), doanh nghiệp vi phạm sẽ bị phạt tiền theo 6 mức khác
nhau dựa theo thời gian chậm niêm yết/đăng ký giao dịch.
Mức thấp nhất là từ 10 - 30 triệu đồng
khi chậm thực hiện đến 1 tháng và cao nhất là 300 - 400 triệu đồng đối
với hành vi niêm yết/đăng ký giao dịch quá thời hạn trên 12 tháng. Chế
tài xử phạt nói trên cũng chính là nguyên nhân khiến lượng doanh nghiệp ồ
ạt nộp hồ sơ lên UPCoM trong những tháng cuối năm 2016.
Tính đến cuối tháng 11/2016, UPCoM có
377 doanh nghiệp đăng ký giao dịch, với tổng giá trị đăng ký giao dịch
116.451 tỷ đồng, vốn hóa đạt 253.395 tỷ đồng, gấp 1,7 lần vốn hóa thị
trường niêm yết HNX (145.000 tỷ đồng). Tháng 12, thống kê mới nhất tại
HNX, đã có khoảng 30 doanh nghiệp được chấp thuận lên UPCoM, giúp UPCoM
gần như chắc chắn đến mức 400 doanh nghiệp trong năm nay.
Với con số 400 doanh nghiệp tham gia
giao dịch và quy mô vốn hóa thị trường ngày càng lớn mạnh, UPCoM đã tiến
tới một giai đoạn mới với yêu cầu cao hơn về hiệu quả hoạt động. Vấn đề
cốt lõi, theo góc nhìn của nhà đầu tư, là nếu thanh khoản không được
cải thiện, dòng tiền không chảy trên thị trường thì cổ phiếu chất lên
sàn chỉ để… “làm cảnh”. Làm thế nào để sàn UPCoM tạo ra giá trị cho
doanh nghiệp, nhà đầu tư, cho nền kinh tế là một câu hỏi lớn cần có giải
pháp, phía sau nỗ lực thúc doanh nghiệp lên sàn.
ĐTCK
