Tuy
nhiên, theo TS Cấn Văn Lực, cố vấn cấp cao Chủ tịch HĐQT Ngân hàng BIDV
kiêm Giám đốc Trường đào tạo Ngân hàng BIDV, mức độ tận dụng các cơ hội
khi tham gia hội nhập của DN nội địa chỉ đạt 25-27%, trong khi các nước
khác đạt 50-70%.
Càng hội nhập sâu rộng Việt Nam càng
phải chuẩn bị kỹ lưỡng trước những biến động của nền kinh tế thế giới.
Đặc biệt, trong năm 2016, theo TS Cấn Văn lực, có 4 điểm nóng của nền
kinh tế thế giới sẽ ảnh hưởng đến kinh tế trong nước đó là ẩn số về tỷ
giá, lãi suất, diễn biến thị trường chứng khoán thế giới và giá dầu.
Đồng USD mạnh
Về tỷ giá, theo TS Cấn Văn Lực, năm
2015, đa số các đồng tiền mất giá so với USD bình quân từ 7-10%. Trong
năm nay, các đồng tiền sẽ mất giá so với USD từ 3-5%, trong đó nhân dân
tệ được dự báo mất giá gần 7%, do đó áp lực điều chỉnh tỷ giá trong thời
gian tới sẽ rất khắc nghiệt.
Năm 2015 và 2016, Ngân hàng Nhà nước
(NHNN) đã có các chính sách quan trọng, đẩy mạnh chống đô la hóa bằng
cách đưa lãi suất huy động USD về 0% và công bố tỷ giá trung tâm hàng
ngày. Điều này sẽ giúp việc điều chỉnh tỷ giá bớt cứng nhắc hơn so với
trước đây, giúp DN chủ động kiểm soát rủi ro tỷ giá.
Tuy nhiên, về việc hướng tới thu phí gửi
ngoại tệ, TS Lực cho rằng, chính sách này cần được xem xét cẩn trọng và
kỹ lưỡng bởi người dân thông thường không muốn trả phí. Nếu phải trả
phí, họ sẽ tính toán tới các kênh đầu tư khác. Điều này có thể khiến
tình trạng đô la hóa giảm nhưng gây khan hiếm ngoại tệ khi người dân
không gửi tiền vào ngân hàng nhiều như trước.
Bên cạnh đó,
liên quan đến kiều hối, hiện Việt Nam nằm trong Top 15 nước nhận (chuyển
tiền) kiều hối lớn nhất thế giới, năm 2015 đạt 12,3 tỷ USD. Dòng vốn
này chảy qua hệ thống ngân hàng dưới hình thức tiền gửi không bị tính
phí, nếu bị mất phí, người dân sẽ đi qua các kênh không chính thức và
không có lợi cho nền kinh tế.
Fed tiếp tục nâng lãi suất
Việc Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) có
thể tiếp tục tăng lãi suất và đồng USD mạnh lên sẽ làm gia tăng thêm rủi
ro khi dòng vốn dịch chuyển ra khỏi các thị trường mới nổi, trong khi
các khoản nợ nước ngoài tăng do vay nợ bằng USD.
Nợ công và thâm hụt ngân sách của Việt
Nam vẫn ở trong ngưỡng an toàn, tuy nhiên, con số này đã tăng rất nhanh
trong 5 năm qua, từ mức 50% GDP năm 2011 lên 61,3% GDP năm 2015. Thâm
hụt ngân sách tuy giữ ở mức 5% nhưng so với các nước mới nổi khác vẫn ở
mức cao.
Lạm phát năm 2015 ở mức thấp đã tạo dư
địa cho chính sách nới lỏng tiền tệ, nhưng trong năm 2016, dự báo kinh
tế thế giới phục hồi tốt hơn khiến cầu hàng hóa tăng, có thể đẩy mặt
bằng giá cả tăng lên (trừ giá dầu). Ngoài ra, việc điều chỉnh tăng giá
các mặt hàng thuộc quản lý nhà nước như tiền lương, tiền điện, dịch vụ y
tế, giáo dục cũng sẽ gây áp lực lên lạm phát.
Bên cạnh đó, tăng trưởng tín dụng năm
2015 đạt 18% cũng có độ trễ ảnh hưởng lên lạm phát 2016. Nếu lạm phát
tăng trở lại sẽ tác động đến mặt bằng lãi suất.
Biến cố giá dầu
Theo TS Cấn Văn Lực, có 3 kịch bản giá
dầu được đưa ra năm 2016, với các mức giá 30-40 USD/thùng, 40-50
USD/thùng và 50-60 USD/thùng, tuy nhiên, số đông cho rằng kịch bản dễ
xảy ra nhất là 40-50 USD/thùng.
Giá sản xuất, khai thác dầu của Việt Nam
vào khoảng 27,5 USD/thùng và để có lãi, giá xuất khẩu cần đạt từ 45
USD/thùng trở lên, do đó, nếu kịch bản 40-50 USD/thùng xảy ra, Tập đoàn
Dầu khí quốc gia (PVN) không chịu thiệt hại.
Tuy nhiên, trong
những ngày đầu năm 2016, giá dầu đã có lúc chạm mốc 30 USD/thùng. Theo
Morgan Stanley, nếu USD tăng giá 1% thì giá dầu giảm khoảng 1 USD. Nếu
USD tăng 7-10% thì giá dầu mất 7-10 USD. Như vậy, kịch bản giá dầu ở mức
20-25 USD/thùng vẫn có khả năng xảy ra sẽ ảnh hưởng tới an ninh tài
chính quốc gia và gián tiếp tác động đến dòng chảy vốn.
Rủi ro TTCK Trung Quốc
Biến động lớn tại TTCK Trung Quốc và giá
dầu trong những ngày đầu năm 2016 đã khiến TTCK toàn cầu bị ảnh hưởng
nặng nề. Từ đầu năm 2016 đến nay, TTCK toàn cầu đã mất 3.000 tỷ USD.
Trung Quốc, một trong những đầu tàu kinh
tế thế giới đã giảm tốc, khi GDP năm 2015 chỉ tăng khoảng 6,8% và năm
2016 dự báo ở 6,3%. Các chuyên gia cho rằng, nếu nền kinh tế Trung Quốc
tăng trưởng giảm 1% thì nền kinh tế thế giới giảm tăng trưởng 0,4% và
Việt Nam sẽ chịu ảnh hưởng. Hiện chỉ số rủi ro toàn cầu đã tăng trở lại,
đặc biệt tại các nền kinh tế mới nổi.
Đánh giá về cơ hội đầu tư năm 2016, TS
Cấn Văn Lực cho rằng, với mặt bằng lãi suất ở mức 6%/năm thì gửi tiền
tiết kiệm vẫn là kênh đầu tư an toàn, bất động sản có dấu hiệu ấm lên
tùy từng phân khúc và dự báo có sự sàng lọc hơn trong năm 2016. Về TTCK,
kỳ vọng dòng vốn dịch chuyển ra khỏi các nước mới nổi quay vào Việt Nam
sẽ giúp đỡ thị trường, còn vàng và ngoại tệ không có dư địa để lướt
sóng.
Phương Mai - ĐTCK
