Bà Đàm Ngọc Bích, Phó tổng giám đốc phụ trách về tài chính của Công ty Cổ phần Tập đoàn FLC.
Phi Sơn
Cánh cửa sở hữu của nhà đầu tư nước ngoài trên thị trường chứng khoán Việt Nam dường như đã mở toang, với Nghị định 60/2015/NĐ-CP vừa được Thủ tướng ký ban hành.
Thế
nhưng, hành trình đến với việc tăng tỷ lệ sở hữu của nhà đầu tư nước
ngoài có vẻ lại không hề đơn giản, từ góc nhìn của bà Đàm Ngọc Bích, Phó
tổng giám đốc phụ trách về tài chính của Công ty Cổ phần Tập đoàn FLC.
“Hành trình còn xa”
Nghị
định 60/2015/NĐ-CP đã ban hành, với quy định cho phép doanh nghiệp được
quyền tự quyết tỷ lệ sở hữu của nhà đầu tư nước ngoài, trừ các quy định
chuyên ngành. Bà nghĩ sao về động thái tạo điều kiện cho mở “room” này?
Mở
“room” là vấn đề được nhiều nhà đầu tư trong và ngoài nước chờ đợi suốt
nhiều năm qua, và cũng phù hợp với các cam kết WTO mà Việt Nam đã ký
cũng như xu hướng hội nhập kinh tế quốc tế.
Việc ban hành quy
định liên quan đến vấn đề sở hữu tại Nghị định 60 vào thời điểm này cho
thấy động thái mở cửa tích cực từ chính cơ quan quản lý, sự nhất quán
trong tuân thủ cam kết quốc tế và chính sách thúc đẩy thu hút vốn đầu tư
nước ngoài.
Tuy nhiên, nếu nhìn vào nghị định này mà cho rằng
vốn nước ngoài sẽ ồ ạt đổ vào Việt Nam thì có lẽ là nhà đầu tư đã hy
vọng hơi quá đà.
Hành trình đến mở room thực sự cho nhà đầu tư
ngoại vẫn còn xa, và có thu hút được vốn hay không vào doanh nghiệp, thị
trường chứng khoán lại là một vấn đề khác.
Vì sao lại như vậy, theo bà?
Có nhiều vấn đề tác động đến việc mở room.
Thứ
nhất là câu chuyện giới hạn tỷ lệ sở hữu của nhà đầu tư nước ngoài tại
từng ngành nghề kinh doanh. Hiện nay, vấn đề này vẫn chưa được quyết,
tức là phải có độ trễ nhất định sau khi nghị định này có hiệu lực.
Thứ
hai là vấn đề xác định mức sở hữu tối đa cho nhà đầu tư nước ngoài tại
từng doanh nghiệp. Các doanh nghiệp hiện nay đa số đều có nhiều hơn một
ngành nghề kinh doanh, và không phải ngành nghề nào cũng được mở tung sở
hữu cho nhà đầu tư nước ngoài.
Bản thân việc xác định ngành
nghề kinh doanh - theo thực tế, theo giấy phép - của doanh nghiệp cũng
là một vấn đề không hề đơn giản.
Và cuối cùng là việc đại hội cổ đông thông qua mức giới hạn về tỷ lệ sở hữu của nhà đầu tư nước ngoài.
Theo
tôi tìm hiểu, hiện nay mới chỉ có rất ít doanh nghiệp đã xin ý kiến đại
hội cổ đông về việc thông qua tỷ lệ sở hữu mới của nhà đầu tư nước
ngoài sau khi quy định mới về mở room có hiệu lực.
Điều này có
thể hiểu là sau khi có quy định của Nhà nước về tỷ lệ sở hữu từng ngành
cụ thể, hội đồng quản trị các doanh nghiệp sẽ phải họp để có ý kiến
thống nhất về phương án cho phép tỷ lệ sở hữu tối đa của nhà đầu tư nước
ngoài, rồi mới tổ chức họp đại hội cổ đông thông qua phương án đó.
Đó là cả một hành trình, không thể tính bằng một vài tháng được.
Thách thức và sức ép
Dù
sao, thị trường vẫn đang hy vọng Nghị định 60 sẽ thổi một luồng gió mới
cho thu hút vốn đầu tư nước ngoài. Còn suy nghĩ của bà?
Tôi
nghĩ là, chắc chắn dòng vốn ngoại sẽ tăng lên, nhưng, bạn đừng nghĩ là
tiền ngoại sẽ ồ ạt vào thị trường chứng khoán, vào doanh nghiệp nói
chung.
Với những doanh nghiệp đầu ngành trong từng lĩnh vực, quy
mô hoạt động đủ lớn, room của nhà đầu tư nước ngoài đã hết hoặc gần hết,
nay cơ hội có thêm nhà đầu tư nước ngoài là khá cao.
Có một thực
tế là trong nhiều trường hợp, doanh nghiệp đã không thu hút được nhà
đầu tư ngoại chủ yếu do giới hạn tỷ lệ sở hữu dưới 49%, dẫn đến nhà đầu
tư ngoại không muốn thực hiện thương vụ, do họ không chi phối được doanh
nghiệp. Việc mở room sẽ tạo điều kiện cho các nhà đầu tư ngoại tham gia
sâu hơn, đặc biệt là các nhà đầu tư chiến lược ngành.
Giai đoạn
đầu mở cửa, vốn ngoại sẽ có thể tăng ồ ạt vào những doanh nghiệp mà khối
ngoại vốn ưa thích. Sau đó sẽ là cơ hội của các thương vụ mua bán - sáp
nhập và dòng vốn sau đó có thể sẽ chậm lại, nếu các yếu tố khác không
thay đổi.
Tuy nhiên, nếu nhìn vào bình diện sở hữu nước ngoài
trên thị trường chứng khoán, sẽ thấy, không hẳn cứ mở cửa là sẽ thu hút
được vốn ngoại.
Bởi, một là quy mô của bạn phải đủ lớn. Hai là phải có lợi thế đặc biệt, trong lĩnh vực mà họ quan tâm đầu tư.
Ba
là hiệu quả. Hiện nay, nhiều doanh nghiệp thậm chí còn chẳng có nhà đầu
tư ngoại, thì giới hạn 49%, chứ mở lên 65% hay 100% thì cũng chưa chắc
đã có vốn mới vào.
Chuyển sang một góc độ khác, nếu tỷ lệ sở
hữu nhà đầu tư nước ngoài được tăng lên, liệu đâu sẽ là những thách thức
lớn cho thị trường chứng khoán, doanh nghiệp?
Chúng ta đã nghe nhiều đến việc thâu tóm dẫn đến chi phối một số lĩnh vực của nhà đầu tư ngoại trong thời gian qua.
Đó là điều có thể xảy ra nếu nhà đầu tư không định giá được chính xác giá trị, tiềm năng của doanh nghiệp mình đang sở hữu.
Cạnh tranh và nguy cơ bị đào thải cũng có thể tăng lên, nếu doanh nghiệp Việt không chủ động bảo vệ mình.
Nhưng
điều này, dù có mở room hay không thì vẫn sẽ diễn ra, bởi thay vì mua
một doanh nghiệp niêm yết, người ta có thể thành lập mới hoặc mua một
doanh nghiệp ngoài sàn.
Vấn đề thứ hai với nhà đầu tư trên thị
trường chứng khoán, có lẽ là sự phụ thuộc của nhà đầu tư trong nước vào
giao dịch của khối ngoại.
Chúng ta đã nói nhiều đến việc tăng
giảm của thị trường chứng khoán theo giao dịch của khối ngoại, và khi mở
room, hoạt động của nhà đầu tư nước ngoài trên thị trường chứng khoán
lớn hơn, thì có lẽ, mức ảnh hưởng sẽ lớn hơn nữa.
Việc này, theo
tôi bắt nguồn từ việc vốn hóa của thị trường chứng khoán đang phụ thuộc
quá nhiều vào một vài mã chứng khoán, nên giao dịch của nhà đầu tư
ngoại sẽ ảnh hưởng trực tiếp lên VN-Index.
Bên cạnh đó, là việc
tâm lý nhà đầu tư nội chưa vững vàng, dẫn tới việc cùng là cổ phiếu ấy,
ngày hôm nay họ đổ xô mua vì khối ngoại hôm mua vào, nhưng ngày hôm sau
có thể bán ra ồ ạt vì khối ngoại bán ròng. Họ chưa tự tin vào quyết định
của chính mình.
Một bộ phận cũng sẽ phải chịu sức ép lớn hơn, đó
là ban lãnh đạo doanh nghiệp. Nếu làm không tốt hoặc không hiệu quả,
hoặc đôi khi là việc truyền thông không hiệu quả, họ có thể sẽ là người
bị tác động đầu tiên nếu bị sa thải.
Dù sao thì về khía cạnh này,
tôi nghĩ thị trường sẽ được lợi, vì hiệu quả kinh doanh của doanh
nghiệp có cơ hội được cải thiện nhờ tác động từ cạnh tranh đó.
(Vneconomy)
