Nghiệp vụ bán và thuê lại từ lâu được
các hãng hàng không thế giới tận dụng để mở rộng đội bay, sớm mang về
lợi nhuận, đồng thời giảm được gánh nặng tài chính.
Đại diện hãng hàng không quốc gia cam kết với mỗi chiếc được bán rồi thuê lại, Vietnam Airlines sẽ thu về khoản chênh khoảng 1 triệu USD, sau khi đã tính đủ chi phí. Gánh nặng tài chính do phải vay nợ nước ngoài để mua sắm trước đó cũng được giảm bớt nhờ những thương vụ nói trên.
Tương tự Vietnam Airlines, hãng hàng không tư nhân Vietjet Air trong năm 2016 cũng có thêm
trong đội hình 10 máy bay nhờ hoạt động bán và thuê lại. Tính riêng
doanh thu từ việc này mang về cho hãng bay sắp niêm yết trên sàn chứng
khoán hơn 11.700 tỷ đồng, chiếm 42,5% tổng doanh thu và tương đương với
số tiền thu về từ vận chuyển hơn 14 triệu lượt khách.
Với chi phí mua máy bay được công bố trong báo cáo tài chính là
10.370 tỷ đồng, việc bán-thuê lại đã đem về hơn 1.330 tỷ đồng lợi nhuận
cho hãng, tức khoảng 5,5 triệu USD cho mỗi đầu máy bay được chuyển
nhượng.
Doanh thu từ nghiệp vụ bán và thuê lại máy bay của Vietjet Air
trong năm 2016 xấp xỉ bằng doanh thu vẫn chuyển hơn 14 triệu hành khách.
|
"Sale and leaseback" là một nghiệp vụ phổ biến trong ngành
hàng không và đặc biệt được các hãng hoạt động theo mô hình giá rẻ (LCC)
tận dụng để mở rộng đội bay, đơn cử như Indigo (Ấn Độ), Virgin
Australia hay Norwegian (Na Uy).
Bản chất của hoạt động bán và thuê
lại là một hình thức thu xếp vốn thông qua giao dịch với các công ty
cho thuê máy bay, qua đó giúp hãng hàng không có đội bay vận hành khai
thác nhưng không dùng nguồn vốn tự có (bao gồm cả vốn vay).
Ban đầu, các hãng hàng không sẽ ký hợp đồng mua máy bay với các
nhà sản xuất (như Airbus hoặc Boeing) và trả trước một khoản tiền 1-5%
giá trị hợp đồng. Sau đó sẽ thỏa thuận việc bán và thuê lại những máy
bay này với các công ty cho thuê (leasing companies).
Tại thời điểm bàn giao với nhà sản xuất, hãng hàng không sẽ nhận
máy bay và đơn vị cho thuê sẽ nhận giấy tờ sở hữu, đồng thời sử dụng
dòng tiền từ những công ty cho thuê để thanh toán với nhà sản xuất. Theo
một số chuyên gia trong ngành, việc các hãng hàng không đạt được mức
lợi nhuận cao đột biến ngay khi thực hiện nghiệp vụ là nhờ vào giá chiết
khấu, khiến giá họ mua được từ Airbus, Boeing... thấp hơn nhiều so với
giao dịch tương tự giữa nhà sản xuất và bên cho thuê máy bay.
"Các đơn vị cho thuê thường sẽ không đặt những đơn hàng lớn do
bản thân họ chịu rủi ro về khả năng cho thuê lại. Ngược lại, nếu bên mua
là các hãng hàng không, có lượng khách bay ổn định thì việc ký các hợp
đồng lô lớn, giá rẻ với nhà sản xuất sẽ dễ dàng hơn", một chuyên gia
trong lĩnh vực hàng không lý giải. Cũng theo vị này, sau khi mua được
giá rẻ, các hãng bay có thể bán lại cho bên cho thuê với giá cao hơn một
chút, vừa được hưởng chênh lệch, vừa thoát được gánh nặng tài chính
khổng lồ nếu tự bỏ vốn đầu tư.
Ngược lại, bên cho thuê máy bay cũng có được tài sản với giá rẻ
hơn mua từ Boeing, Airbus... trong khi lại có ngay khách hàng sẵn sàng
thuê dài hạn. Các hợp đồng thuê này thường được kéo dài
6-12 năm và trả chi phí thuê cố định hằng tháng. Như trường hợp của
Vietjet, hãng hàng không này phải trả gần 160 triệu USD cho 40 máy bay
thuê khai thác năm 2016.
 |
Vietnam Airlines cũng bắt đầu áp dụng nghiệp vụ "sale and leaseback" nhằm đáp ứng nhu cầu vốn hoạt động.
|
Bên cạnh khoản doanh thu và lợi nhuận ghi nhận ngay lập tức, hoạt động này cũng đem lại những lợi ích khác. Một báo cáo của Công ty chứng khoán Rồng Việt cho biết, trong
trường hợp thuê hoạt động, máy bay và các khoản nợ liên quan sẽ không
xuất hiện trên bảng cân đối kế toán của hãng hàng không. Công ty vì vậy
cũng không ghi nhận khấu hao cho các máy bay này nên có lợi nhuận cao
hơn.
Ngoài ra, rủi ro giá thị trường của máy bay bị giảm
nhanh hơn giá trị sổ sách cũng được chuyển cho bên cho thuê. Theo nhóm
nghiên cứu của Rồng Việt, điều này là hết sức quan trọng vì trong ngành
hàng không, máy bay có khả năng bị lỗi thời và giảm giá rất nhanh khi mà
các đơn vị sản xuất như Airbus và Boeing thường xuyên cải tiến và đưa
ra mẫu mới.
Tuy nhiên, nghiệp vụ này cũng tiềm ẩn những rủi ro nhất định. Nhóm phân tích của Rồng Việt nhận định, việc tài trợ đội bay bằng hình thức sale and leaseback
thường sẽ dẫn đến chi phí thuê cao hơn so với các hình thức khác. Lý do
là khoản phí này là cố định và nếu tỷ giá biến động bất lợi thì chi phí
còn lớn hơn nữa.
Thực tế, cùng với việc mở rộng đội bay bằng phương thức bán và thuê
lại, chi phí thuê máy bay của một hãng hàng không như Vietjet cũng tăng
đều đặn qua các năm. Năm 2014, chi phí cho hoạt động này được hãng ghi
nhận là 1.046 tỷ đồng, đã tăng lên mức 3.575 tỷ đồng vào năm 2016. Ngoài
ra, một rủi ro khác là do hoạt động đi thuê nên máy bay sẽ phải chịu
những giới hạn về mặt hoạt động, chẳng hạn như chỉ được bay và đậu tại
những địa điểm nhất định.
Cũng bởi những rủi ro trên mà không phải hãng hàng không giá rẻ nào
trên thế giới cũng triệt để áp dụng phương thức này để mở rộng quy mô
hoạt động. Southwest Airlines - hãng hàng không giá rẻ của Mỹ là
một ví dụ khi mà họ có thể tiếp cận được những nguồn vốn ưu đãi hơn. Hay
như Ryanair (Ireland) thì tự mua máy bay và tìm cách bán lại trước khi
giá thị trường giảm xuống mức thấp...
Vnexpress
